Portugal

Portugal, officieel de Portugese Republiek (Portugees: República Portuguesa), is een land in het uiterste zuidwesten van Europa. Het vormt het westelijk deel van het Iberisch Schiereiland. In het oosten en noorden grenst het aan Spanje, het enige buurland, en in het zuiden en westen aan de Atlantische Oceaan. Tot Portugal behoren tevens de Azoren en Madeira, twee eilandengroepen in deze oceaan. Het land heeft een onmiskenbaar maritiem karakter. Op een grondgebied van - drie keer de oppervlakte van België en ruim twee keer de oppervlakte van Nederland - wonen 10,8 miljoen inwoners. De hoofdstad en tevens grootste stad van het land is Lissabon.

De geschiedenis van de staat Portugal gaat terug tot de middeleeuwen: 1139, tijdens de Reconquista, wordt gezien als het jaar waarin het land onafhankelijk werd van de Moren. In de vroegmoderne tijd groeide het land uit tot het Portugese Rijk, een wereldmacht die overzeese gebieden in Afrika, Azië en Zuid-Amerika omvatte. In de daaropvolgende eeuwen nam het rijk weer in grootte af; in 1999 kwam met de overdracht van Macau aan China een eind aan de koloniale bezittingen. In de 20e eeuw was Portugal gedurende enkele decennia een dictatuur. Daaraan kwam met de Anjerrevolutie in 1974 een einde.

Portugal is een ontwikkeld land; volgens de Index van de menselijke ontwikkeling valt Portugal met een 41e plaats (2018) in de groep van zeer hoog ontwikkelde landen; en in de Global Peace Index staat Portugal op de 3de plaats (2019). Staatkundig is het land een parlementaire republiek. Het land is lid van een groot aantal internationale organisaties, waaronder de VN, de NAVO, de OESO en de EU. In 2002 verving de euro de escudo als nationale munteenheid.

Etymologie

De naam van Portugal vindt zijn oorsprong in Portus Cale (Latijn voor haven van Cale), de oude naam voor een historische plaats en haven in het huidige Portugal. Portus Cale lag in het noorden van Portugal, in het gebied van het huidige Grande Porto.

Geschiedenis

De geschiedenis van Portugal is die van een oud Europees land, waarvan de oorsprong teruggaat tot de vroege oudheid, een land dat dankzij zijn ontdekkingsreizen opklom van een Europees koninkrijk tot een wereldmacht, namelijk het grote Portugese Rijk.

Het land ontstond tijdens de Reconquista tegen de islamitische Moren uit het graafschap Portucale en werd in de 12e eeuw het onafhankelijke koninkrijk Portugal, het enige christelijke vorstendom op het Iberisch Schiereiland dat niet opging in het Spaanse Rijk (met uitzondering van de periode 1580-1640). Het hoogtepunt van zijn macht beleefde Portugal in de 15e en 16e eeuw. Daarna verloor het veel van zijn rijkdom en status waarbij naast verspilzucht en slecht beheer van de rijkdommen ook de vernietiging van Lissabon door de aardbeving van 1755, de bezetting door Napoleon en de onafhankelijkheidsverklaring van Brazilië in 1822 een rol speelden.

Een revolutie in 1910 schafte de monarchie af. De republiek Portugal vocht vanaf 1916 mee in de Eerste Wereldoorlog aan de zijde van de Entente. Na een periode van corruptie en opbouwen van een grote staatsschuld werd in 1926 door de Revolutie van de 28ste mei een dictatuur geïnstalleerd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog bleef Portugal neutraal. In 1949 was het land medeoprichter van de NAVO. De dictatuur zou duren tot 1974 toen na een linkse militaire coup, de Anjerrevolutie, democratische hervormingen werden doorgevoerd. Het jaar daarop werden de Afrikaanse koloniën onafhankelijk.

Portugal werd in 1986 lid van de Europese Economische Gemeenschap, de latere Europese Unie. Portugese bedrijven hadden nu eenvoudig toegang tot een grotere markt en dit zorgde voor een groei in de Portugese economie. Al snel werd Portugal een Europees succesverhaal. In 1995 startte het land met het uitvoeren van de regels ondertekend bij de Verdragen van Schengen. Vier jaar later, in 1999, behoorden de Portugeen tot van de oprichters van de eurozone en het land voerde in 2002 de euro in. In 2004 werd toenmalig eerste minister José Manuel Barroso genomineerd als voorzitter van de Europese Commissie.

Na 2000 ging het echter slechter met de Portugese economie en in 2011, ten tijde van de Europese staatsschuldencrisis, vroeg Portugal een Europese lening aan om de economie te stabiliseren.

Geografie

Portugal heeft een oppervlakte van (exclusief Azoren, Madeira en Ilhas Selvagens: km²). Het heeft slechts één buurland, Spanje, waarmee het een 1214 km lange landgrens deelt. Het westen en zuiden van Portugal hebben een kustlijn van 832 km aan de Atlantische Oceaan.

Het Portugese vasteland wordt in het midden van het land doorsneden door de rivier de Taag. Het noordelijke deel van het land is bergachtiger dan het zuiden en heeft een koeler en regenachtiger klimaat. Andere grote rivieren zijn de Douro, de Minho en de Guadiana, die net als de Taag ontspringen in Spanje. Er zijn geen grote natuurlijke meren in het binnenland. Het grootste meer is het Alqueva-stuwmeer (250 km²), dat ook het grootste stuwmeer van Europa is. Het hoogste punt van Portugal is de Ponta do Pico op de Azoren, met een hoogte van 2351 m. Het hoogste punt van het vasteland is de Torre in de Serra da Estrela (1993 m).

De eilandengroepen Madeira, bestaande uit vijf eilanden, en de Azoren, bestaande uit negen eilanden, liggen ten westen van Portugal in de Atlantische Oceaan. De eilanden zijn van vulkanische oorsprong en hebben een subtropisch klimaat.

De hoofdstad en grootste stad van het land is Lissabon (Portugees: Lisboa). Enkele andere grote steden zijn Amadora, Aveiro, Braga, Coimbra, Funchal (Madeira), Guimarães, Porto, Setúbal en Vila Nova de Gaia.

Landgebruik

Portugal bezit heel weinig natuurlijke rijkdommen en de landbouwgrond wordt vooral gebruikt om dieren te fokken of gewassen zoals olijven, druiven, kurkeiken of eucalyptus te verbouwen. Er zijn plannen om via een pijpleiding over Marokko en Spanje aardgas uit Algerije aan te voeren.

Cultuur

Portugal heeft een specifieke cultuur ontwikkeld door beïnvloeding van de verschillende beschavingen die het Middellandse Zeegebied en het Europese continent hebben doorkruist of die werden geïntroduceerd tijdens de actieve rol die Portugal speelde tijdens de eeuw van de ontdekkingsreizen. In de jaren 1990 en 2000 moderniseerde Portugal zijn openbare culturele voorzieningen in aanvulling op het Calouste Gulbenkian fonds dat werd ingesteld in 1956 in Lissabon. Deze omvatten het cultuurcentrum van Belém in Lissabon, Serralves-fonds en het Casa da Música, beide in Porto, maar ook de nieuwe openbare culturele voorzieningen zoals gemeentelijke bibliotheken en concertzalen die zijn gebouwd of gerenoveerd in veel gemeenten in het hele land.

Architectuur

De traditionele Portugese architectuur is onderscheidend en omvat de Manuelstijl, ook wel bekend als de Portugese laatgotische stijl, een weelderige, composiet-Portugese stijl van architectonische versiering uit de eerste decennia van de 16e eeuw, waarin de maritieme elementen en voorstellingen uit de Portugese ontdekkingsreizen zijn opgenomen. Het moderne Portugal heeft wereldberoemde architecten als Eduardo Souto de Moura, Álvaro Siza Vieira (beiden winnaars van de Pritzker Prize) en Gonçalo Byrne. In Portugal zelf is Tomás Taveira het noemen waard, met name vanwege zijn stadionontwerp.

Bezienswaardigheden

• Monumenten op de Werelderfgoedlijst

Film

De Portugese film kent een lange traditie die teruggaat tot de geboorte van het medium in de late 19e eeuw. Portugese filmregisseurs als Arthur Duarte, António Lopes Ribeiro, Pedro Costa, Manoel de Oliveira, Antonio Pedro Vasconcelos, João Cesar Monteiro, João Botelho en Leonel Vieira zijn onder degenen die bekendheid verwierven. Bekende Portugese filmacteurs zijn onder anderen Joaquim de Almeida, Daniela Ruah, Maria de Medeiros, Diogo Infante, Soraia Chaves, Vasco Santana, Ribeirinho en António Silva.

Literatuur

De Portugese literatuur, een van de eerste westerse literaturen, is ontwikkeld door middel van tekst en lied. Tot 1350 verspreiden de Galicisch-Portugese troubadours hun literaire invloed door het grootste deel van het Iberisch Schiereiland. Gil Vicente (ca. 1465-ca. 1536) was een van de oprichters van zowel de Portugese als de Spaanse dramatische tradities.

Avonturier en dichter Luís de Camões (ca. 1524-1580) schreef het epische gedicht "Os Lusíadas", met Vergilius' Aeneis als zijn belangrijkste invloed. Moderne Portugese poëzie is geworteld in de neoklassieke en eigentijdse stijlen zoals wordt geïllustreerd door Fernando Pessoa (1888-1935). De moderne Portugese literatuur wordt vertegenwoordigd door auteurs als Almeida Garrett, Camilo Castelo Branco, Eça de Queiroz, Sophia de Mello Breyner Andresen , António Lobo Antunes en Miguel Torga. Bijzonder populair en onderscheiden is José Saramago die ook de Nobelprijs voor de Literatuur van 1998 heeft ontvangen.

Eten en drinken

De Portugese keuken is zeer divers, de verschillende regio's hebben elk hun eigen traditionele gerechten. Er wordt veel gedaan met gedroogde kabeljauw (bacalhau), waarvoor voor de bereiding honderden recepten zijn. Er wordt weleens gezegd dat er voor elke dag van het jaar wel een bacalhau-recept is. Twee andere populaire visrecepten zijn gegrilde sardines en caldeirada, een op aardappel gebaseerde stoofpot die kan worden gemaakt van verschillende soorten vis. Typisch Portugese vleesrecepten, die kunnen worden gemaakt van rund, varken, lam of kip zijn onder meer cozido à Portuguesa, feijoada, frango de churrasco, leitão en carne de porco à alentejana. Een zeer populaire schotel uit het noorden is de arroz de sarrabulho (rijst gestoofd in varkensbloed) of de arroz de cabidela (rijst en kippenvlees gestoofd in kippenbloed). Typische fastfoodgerechten zijn de francesinha uit Porto en bifanas (gegrild varkensvlees) of prego (gegrild rundvlees) sandwiches, die algemeen bekend zijn in het hele land.

De Portugese gebakskunst heeft haar oorsprong in de Middeleeuwen. Katholieke kloosters, die wijdverspreid zijn over het hele land, slaagden erin …