Terytorium Brytyjskie Oceanu Indyjskiego

Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego () (ang. British Indian Ocean Territory) – terytorium zależne Wielkiej Brytanii, obejmujące archipelag Wysp Czagos (ang. Chagos), z których największa to Diego Garcia ().

Informacje geograficzne

Archipelag leży na Oceanie Indyjskim, na południe od Indii, w połowie drogi pomiędzy Afryką a Indonezją. Archipelag obejmuje 55 wysp koralowych.

Wyspy geograficznie są kontynuacją azjatyckich Lakszadiwów i Malediwów i znajdują się z nimi na jednym Grzbiecie Czagos-Lakkadiwy. Od afrykańskich wysp wchodzących w skład Seszeli i Mauritiusu są oddzielone Grzbietem Środkowoindyjskim. Odległość wysp Czagos od najbliższej wyspy (atol Addu w Malediwach) wynosi 520 km, od Cejlonu – 1540 km, a od przylądka Komoryn (kontynent azjatycki) – 1600 km; od najbliższych wysp afrykańskich dzieli je 1660 km (wyspa Coëtivy wchodząca w skład Seszeli oraz wyspy Algalega i Rodrigues wchodzące w skład Mauritiusu ), 1760 km od głównej wyspy Seszeli Mahé, 2080 km od wyspy Mauritius, 2450 km od Madagaskaru i 2830 km od kontynentu afrykańskiego (wybrzeże Somalii). Z tego powodu geograficznie wyspy zaliczane są do Azji.

Na największej i najbardziej wysuniętej na południe, Diego Garcia, strategicznie położonej pośrodku Oceanu Indyjskiego, mieści się wspólna baza wojskowa Wielkiej Brytanii i USA. Linia brzegowa ma długość 698 km. Klimat tropikalny morski; gorący, wilgotny, łagodzony przez pasat. Ukształtowanie terenu: płaskie wyspy, większość terenu nie przekracza 2 m wysokości. Najwyższy punkt znajduje się na wyspie Diego Garcia i wynosi 15 m. Zasoby naturalne wysp to palmy kokosowe, ryby oraz trzcina cukrowa.

Historia

Archipelag wysp Czagos został zajęty przez Francję w XVIII wieku i włączony do kolonii Ille de France (dzisiejszy Mauritius). W 1810 roku wyspy zostały odebrane Francuzom przez Brytyjczyków i przyłączone do brytyjskich wówczas Seszeli (zostało to usankcjonowane traktatem z 1814 r.). W 1903 roku wyspy Czagos odłączono od Seszeli i przyłączono do brytyjskiego Mauritiusu. Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego utworzono w 1965 roku z wysp Czagos ponownie odłączonych od Mauritiusu i kilku wysp wyłączonych z terytorium Seszeli – Aldabra, Farquhar i Desroches – w celu założenia baz wojskowych Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, zgodnie z umową zawartą przez oba kraje na 50 lat. Wielka Brytania wykupiła te ziemie w 1967 roku. Dawni mieszkańcy wysp zostali przesiedleni w latach 1967-73, najpierw na Mauritius, później także na Seszele. W 1976 roku archipelagi Aldabra i Farquhar oraz wyspę Desroches zwrócono Seszelom po uzyskaniu przez nie niepodległości. Obecnie Terytorium obejmuje tylko sześć głównych grup wysp tworzących archipelag Czagos. Od lat 70. na największej i najdalej na południe wysuniętej wyspie terytorium Diego Garcia mieści się wspólna baza marynarki wojennej Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. Pozostałe wyspy Brytyjskiego Terytorium Oceanu Indyjskiego są niezamieszkane. W 2000 roku brytyjski Sąd Najwyższy unieważnił decyzję lokalnych władz imigracyjnych, na mocy której wysiedlono dawnych mieszkańców wysp, ale podtrzymał specjalny status wojskowy Diego Garcia.

Ludność

Dawniej na archipelagu Chagos mieszkało około 1200 robotników rolnych, którzy zostali przesiedleni na Mauritius i Seszele w latach 60. i 70. XX wieku; obecnie brak stałych mieszkańców; w listopadzie 2004 na archipelagu stacjonowało około 4000 żołnierzy amerykańskich i brytyjskich oraz personel pomocniczy (m.in. personel lotniska).

Komunikacja i łączność

Na wyspie Diego Garcia znajduje się port lotniczy o utwardzonej nawierzchni. Sieć drogową stanowi jedynie krótki odcinek drogi utwardzonej pomiędzy portem a lotniskiem na Diego Garcia. Sieć kolejowa nie istnieje. Dociera tam 1 stacja telewizyjna oraz 3 stacje radiowe (2 na falach długich i średnich, 1 UKF). Możliwy jest również dostęp do internetu.