Argentinië

Argentinië (Spaans: Argentina), officieel de Argentijnse Republiek (Spaans: República Argentina), is een Spaanstalig land in het zuiden van Zuid-Amerika, tussen de Andes en de zuidelijke Atlantische Oceaan. Het grenst aan Uruguay, Brazilië, Paraguay, Bolivia en Chili. Het land telt circa 44,3 miljoen inwoners (2017).

Argentinië heeft een totale oppervlakte van 2.780.400 km², het is daarmee het achtste land ter wereld naar oppervlakte en het grootste van de Spaanstalige landen. De naam van het land is afgeleid van het Latijnse woord argentum (zilver), een edelmetaal dat een belangrijke rol speelde in de opkomst van het Europese kolonialisme. Argentinië is onafhankelijk sinds 1816, daarvoor was het gedurende drie eeuwen een Spaanse kolonie.

Buenos Aires, de hoofdstad, is met ca. 3 miljoen inwoners ook de grootste stad van het land, en het metropoolgebied Gran Buenos Aires is (na São Paulo) het op een na grootste van Zuid-Amerika. Argentinië claimt ook de archipels de Falklandeilanden en Zuid-Georgia en de Zuidelijke Sandwicheilanden, die beide onder gezag staan van het Verenigd Koninkrijk, en een deel van Antarctica.

Geschiedenis

In het begin van de 16e eeuw arriveerden de eerste Europeanen in de regio. Zij zochten in feite een doorgang van de Atlantische naar de Stille Oceaan. Onder hen vinden we onder andere Ferdinand Magellaan en Pedro de Mendoza. Deze laatste bouwde de nederzetting 'Nuestra Señora del Buen Aire', het huidige Buenos Aires rond 1536. Ook in het noordwesten van het land, waar men goede landbouwgronden vond, bouwden de Spanjaarden die vanuit het onderkoninkrijk Bolivia kwamen verschillende nederzettingen: Mendoza, Tucumán, Córdoba en Salta. Er werden paarden gefokt, vee werd gehouden voor de vleesproductie, suiker, tabak en groenten werden geteeld. Het gebied kende een grote bloei in de 17e en 18e eeuw omwille van de handel met het onderkoninkrijk Peru, terwijl Buenos Aires slechts een tweederangs haven was. Daar kwam slechts verandering in in 1776, toen Buenos Aires het bestuurscentrum werd van het nieuwe vicekoninkrijk 'Río de la Plata', een gebied dat het huidige Argentinië, Uruguay, Paraguay en een deel van Bolivia bestreek.

In 1816 werd Argentinië onafhankelijk van Spanje, na een korte strijd met de Spaanse bezetters, onder de leiding van José de San Martín. Deze laatste wordt door de Argentijnen als een held beschouwd. In de eerste jaren van deze jonge natie ontstonden er diverse conflicten tussen de centralisten en de federalisten, tot in 1853, toen er een nieuwe grondwet werd aangenomen. In 1865 moest Argentinië, dat nauwelijks een leger had, het hoofd bieden aan de landhonger van Paraguay (zie: Oorlog van de Drievoudige Alliantie). In een bloederige oorlog, die tot 1870 duurde, wisten de Argentijnen met hun Braziliaanse en Uruguayaanse bondgenoten Paraguay te verslaan. Een groot deel van de gesneuvelde soldaten bestond echter uit voormalige Afrikaanse slaven die verplicht werden ten strijde te trekken. Toen deze oorlog ten einde kwam was dan ook bijna de gehele Afrikaanse populatie van Argentinië uitgeroeid. In de tweede helft van de 19e eeuw, kende Buenos Aires een grote bloeiperiode, mede door de komst van duizenden migranten. Nieuwe technologieën (invriezen van vlees, spoorwegen) stimuleerden de landbouw en veeteelt. Nieuwe gebieden zoals Patagonië werden veroverd. Immigranten uit Engeland en Wales begonnen schapenfokkerijen op grote estancias. Argentinië werd na de Verenigde Staten het tweede 'Beloofde Land' van Amerika. Tussen 1880 en 1920 was Argentinië een van de rijkste landen ter wereld. Na een korte opleving rond de Tweede Wereldoorlog zakte het land definitief terug.

Vervolgens werd Argentinië gekenmerkt door terugkerende politieke conflicten tussen conservatieven en liberalen en tussen burgers en militairen. Na de Tweede Wereldoorlog kwam het populistische peronisme, wat de verhouding op scherp zette. Tot 1983 werden steeds bloediger optredende militaire junta's afgewisseld met autoritaire democratische regeringen, wat leidde tot oplopende economische problemen, corruptie, algemene afkeer van de politiek en de nederlaag in de Falklandoorlog. De nederlaag tegen Groot-Brittannië betekende een gezichtsverlies dat de junta niet meer te boven kwam.

Hierna maakten vier vrije verkiezingen duidelijk dat de democratie in Argentinië voet aan de grond kreeg. Eind jaren 80 begon de regering een nieuwe economische politiek, die leidde tot hoge groeicijfers in de jaren 90. In 2001 stortte de economie volledig in. De koppeling van de peso aan de dollar bleek niet houdbaar, waardoor de munt enorm in waarde daalde. Woedende Argentijnen verzamelden zich voor de banken, die echter door de regering gedwongen waren de spaarsaldi te bevriezen. Dit leidde tot sociale en politieke instabiliteit. In de jaren daarna, tijdens het bewind van president Néstor Kirchner (2003-2007), kwam aan deze economische crisis geleidelijk aan een eind. Kirchner werd in 2007 opgevolgd door zijn vrouw Cristina Fernández de Kirchner, de tweede vrouwelijke president van Argentinië. In 2015 was zij niet meer herkiesbaar, waarna Mauricio Macri aan de macht kwam. Hij werd in 2019 niet herkozen en opgevolgd door Alberto Fernández.

Geografie

Argentinië heeft een totale oppervlakte van 3.761.274 km², hiervan ligt 2.791.810 km² op het Zuid-Amerikaanse continent en de Argentijnen zelf rekenen hiertoe ook de Falklandeilanden met een oppervlakte van 11.410 km². Argentinië heeft ook claims op Antarctica ter grootte van 969.484 km².

Argentinië heeft in totaal 9376 kilometer aan landgrenzen. De grens met Chili is 5308 kilometer lang, gevolgd door Paraguay (1699 km), Brazilië (1132 km), Bolivia (742 km) en Uruguay (495 km).

Fysische geografie

Argentinië kan ruwweg in drieën gedeeld worden: de vruchtbare vlaktes van de pampa's in de noordelijke helft van het land, de bron van de Argentijnse agrarische rijkdom; het licht geaccidenteerde plateau van Patagonië in de zuidelijke helft tot aan Vuurland, en het rotsachtige Andesgebergte langs de westelijke grens met Chili, met de Aconcagua als hoogste punt van heel Zuid-Amerika (6962 m). Het laagste punt in het land ligt in de provincie Santa Cruz. Hier ligt een endoreïsch bekken met het diepste punt op 105 meter onder de zeespiegel.

Belangrijke rivieren zijn de Paraguay, de Bermejo, de Colorado, de Uruguay en de langste rivier, de Paraná. De laatste twee komen samen in de Río de la Plata voordat ze in de Atlantische Oceaan uitmonden.

Steden

De tien grootste steden van Argentinië (inclusief partido's) waren volgens de volkstelling van 2001:

Natuur

Er zijn 31 nationale parken in Argentinië, waaronder de parken Los Glaciares, Tierra del Fuego, Nahuel Huapi, Iguazú, Ischigualasto en Talampaya.

Cultuur

De Argentijnse cultuur is sterk beïnvloed door de Europese cultuur. Buenos Aires, de culturele hoofdstad van Argentinië, wordt grotendeels gekenmerkt door de voorkeuren van mensen van Europese afkomst en door bewuste imitatie van Europese stijlen in de architectuur. De andere grote invloed op de cultuur is die van de gaucho's en hun traditionele landelijke levensstijl van zelfredzaamheid. Tot slot zijn er de inheemse Amerikaanse tradities (zoals yerba mateinfusie) die zijn opgenomen in het algemene culturele milieu.

Literatuur

Argentinië heeft een rijke literaire geschiedenis en een van de actiefste uitgeverijindustrieën in de regio. Argentijnse schrijvers nemen een prominente plaats in in de Latijns-Amerikaanse literatuur sinds de jaren 1850. De strijd tussen de Federalen en de Unionisten, zette de toon voor de Argentijnse literatuur van die tijd.

De ideologische kloof tussen het gaucho epos Martín Fierro van José Hernández en Facundo van Domingo Faustino Sarmiento is een goed voorbeeld. Hernández, een federalistis, was tegen de centraliserende, modernisering en Europese tendensen. Sarmiento schreef ter ondersteuning van de immigratie als de enige manier om Argentinië te redden van het worden onderworpen aan de regels van een klein aantal dictatoriale caudillo families, met als argument dat dergelijke immigranten Argentinië meer modern en open zouden maken voor West-Europese invloeden en dus een meer welvarende samenleving.

De Argentijnse literatuur van die periode was met name nationalistisch. Het werd gevolgd door de modernistische beweging, die in Frankrijk ontstond in de late 19e eeuw. Deze periode op zijn beurt werd gevolgd door de Avant-garde met Ricardo Güiraldes als een belangrijke referentie. Jorge Luis Borges is de meest geprezen schrijver van Argentinië, vond nieuwe manieren van kijken naar de moderne wereld in metaforen en filosofische debatten en zijn invloed heeft zich uitgebreid naar schrijvers over de hele wereld. Borges is het meest bekend om zijn werk in korte verhalen, zoals Ficciones en El Aleph.

De Argentijnse literatuur is de basis van het literaire werk dat wordt geproduceerd in Argentinië. Een aantal van de belangrijkste schrijvers, dichters en intellectuelen van het land is: Juan Bautista Alberdi, Roberto Arlt, Enrique Banchs, Adolfo Bioy Casares, Jorge Luis Borges, Silvina Bullrich, Eugenio Cambaceres, Julio Cortázar, Esteban Echeverría, Leopoldo Lugones, Eduardo Mallea, Ezequiel Martínez Estrada, Tomás Eloy Martínez, Victoria Ocampo, Manuel Puig, Ernesto Sábato, Osvaldo Soriano, Alfonsina Storni en María Elena Walsh.

De naam van het land zelf is overigens ook afkomstig van een Latinism die voor het eerst verscheen in een literaire bron, epische gedicht La Argentina van Martin del Barco Centenera uit 1602. Deze compositie omvat 10.000 verzen en beschrijft het landschap en de verovering van het grondgebied. Het woord werd opnieuw geïntroduceerd in Argentinië manuscrita, een proza kroniek van Ruy Día…