Peru

Colca Canyon

Peru (Spaans: Perú; Quechua en Aymara: Piruw), officieel de Republiek Peru (Spaans: República del Perú), is een land aan de westkust van Zuid-Amerika. Het wordt begrensd door Ecuador en Colombia in het noorden, Brazilië in het oosten van Peru, Bolivia in het zuidoosten, Chili in het zuiden en de Grote Oceaan in het westen.

Zowel 'Peruaans' als 'Peruviaans' is correct als bijvoeglijk naamwoord.

Geschiedenis

Voor de komst van de Spaanse veroveraars was Peru het hart van het rijk van de Inca's, waarvan Cuzco de hoofdstad was. Tussen de verovering in 1572 en de onafhankelijkheid in 1821 werd het land door Spanje bestuurd. Vanaf die tijd werd Peru afwisselend door militaire en burgerregeringen bestuurd. Ook wisselden dictators en democratische regeringen elkaar af.

Tussen 1836 en 1839 vormde Peru een confederatie met Bolivia. Van 1864 tot 1866 heeft Peru oorlog gevoerd met Spanje over de Peruaanse guano-eilanden (de Ballestaseilanden). Spanje had namelijk een van deze eilanden bezet, maar daar was Peru het niet mee eens. In deze oorlog won Peru, mede dankzij de hulp van Ecuador, Bolivia en Chili.

Peru heeft met Bolivia oorlog gevoerd tegen Chili tussen 1879 en 1883, de zogeheten Salpeteroorlog. Chili viel namelijk de kuststrook van Peru binnen en bezette de woestijn, waar veel kostbaar zout te vinden was. Peru verloor deze oorlog en moest twee provincies aan Chili afstaan.

Van 1980 tot 1992 ging de Peruaanse bevolking gebukt onder de gewelddadige acties van de maoïstische terreurbeweging Lichtend Pad, die als doel had de bestaande orde omver te werpen. De brute willekeur waarmee dit gepaard ging heeft aan zeker dertigduizend mensen het leven gekost en voor een geschatte 29,5 miljard euro aan materiële schade aangericht. De manifestatie van Lichtend Pad vormde in de twintigste eeuw de grootste rem op de ontwikkeling van Peru, totdat de leiding in 1992 gevangen werd gezet.

Geografie

Peru ligt in Zuid-Amerika ten zuiden van de evenaar

Fysieke kenmerken

Peru heeft drie landschapsvormen. De eerste is het Amazonelaagland, La selva. In het tropische regenwoud heersen hoge temperaturen (boven 23 °C) en veel neerslag. Het regenwoud is verdeeld in laaglanden onder de 700 meter en nevelwoud vanaf 700 meter. Het nevelwoud heeft een subtropisch klimaat met heftige regenbuien van november tot maart. In de zomermaanden kent het regenwoud de meeste zon. De selva beslaat ongeveer de helft van de oppervlakte van het land, maar minder dan 10% van de bevolking woont hier.

In de laaglanden kent men twee verschillende seizoenen. Allereerst is er het droge seizoen (van april tot oktober), met temperaturen boven de 35 °C. Tijdens deze maanden zakt het waterpeil van de rivieren en zijn de wegen in redelijke staat. Het regenseizoen loopt van november tot maart. In deze periode regent het minimaal één maal per dag keihard. De modderige wegen maken het over land reizen in deze gebieden moeilijk.

De tweede landschapsvorm is La costa, het kustgebied. La costa bestaat vooral uit steen en zandwoestijn (de Atacama) en ligt ingeklemd tussen de Stille Oceaan en de uitlopers van de Andes. Het is er fris (gem. 14 °C), behalve in het noorden. De warmste maanden zijn december, januari en februari. Het regent er bijna nooit. Van mei tot half september hangt er een hardnekkige mist (garúa) waardoor men niet kan zwemmen. Want de Humboldtstroom (of Perustroom), een koude zeestroom in de Stille Oceaan, koelt het water sterk af. De kustlijn is 2000 km lang, van Chili tot Ecuador.

Door de verstedelijking - en vooral door de groei van de bevolking van de hoofdstad Lima - woont daar ongeveer de helft van de bevolking van het land. Landbouw kan alleen worden bedreven in de dalen van de in de Andes ontspringende riviertjes, waar irrigatie mogelijk is.

Tot slot is er La sierra, het bergland tussen de kuststrook en het oerwoud. Het heeft een ontoegankelijk reliëf met lage of betrekkelijk lage temperaturen. Toch woonde hier van oudsher het grootste deel van de bevolking. Dat is minder geworden door de verstedelijking, maar het gebied herbergt alsnog ca. 40 % van alle Peruanen, die in grote meerderheid indiaans zijn. Hier zijn de warmste maanden ook de regenmaanden: december tot april. Het Hoogland van Bolivia is na het Tibetaans Hoogland de hoogste vlakte van de wereld. Daar ligt ook het Titicacameer. Het regenseizoen ligt tussen december en maart. Peru telt in totaal 37 bergtoppen die de grens van 6000 meter overschrijden. De hoogste is de Nevado Huascarán (6768 m).

De rivier de Amazone ontspringt in de Peruaanse Andes en mondt uit in Noord-Brazilië. De rivier is ongeveer 6000 km lang, waarvan 713 km in Peru. Het stroomgebied strekt zich uit over een oppervlakte van zes miljoen vierkante kilometer. De rivieren met de grootste lengte binnen Peru zijn de Ucayali (1771 km), de Marañón (1414 km) en de Putumayo (1380 km). Het Titicacameer is op 3812 m hoogte het hoogste bevaarbare meer ter wereld en met een oppervlakte van 8340 km² en is na het Maracaibomeer in Venezuela, het grootste meer van Zuid-Amerika. Dwars door het meer loopt de grens met Bolivia. Andere grote meren in Peru zijn het Junínmeer en het Parónmeer.

Peru telt een aantal vulkanen. De voornaamste vulkanen in Peru zijn de Ampato, de Misti, de Ubinas, de Coropuna, de Chachani en de Sabancaya.

Bestuurlijke indeling

Sinds de wet van 18 november 2002 zijn de departementen van Peru regio's geworden. Er zijn 25 regio's (regiones; enkelvoud: región) en de provincie Lima. De Peruaanse regio's zijn opgedeeld in 194 provincies (provincias), die op hun beurt in 1821 districten (distritos) zijn onderverdeeld.

De 25 regio's van Peru zijn, in alfabetische volgorde:

Steden

De hoofdstad is Lima. Enkele andere plaatsen in Peru zijn:

Beschermde natuurgebieden

Voor uitgebreide lijsten, zie nationale parken en andere natuurgebieden

De grootste areas naturales protegidas (ANP), nationaal bestuurd:

Alto Purus, 25.107 km², nationaal park (parque nacional)
Pacaya - Samiria, 20.800 km², ecosysteem (reserva nacional)
Parque Nacional del Manu, 17.163 km², nationaal park (parque nacional), Werelderfgoed
Sierra del Divisor, 13.545 km², nationaal park (parque nacional)
Nationaal Park Cordillera Azul, 13.532 km², nationaal park (parque nacional)
Bahuaja - Sonene, 10.914 km², nationaal park (parque nacional)
Pucacuro, 6380 km², ecosysteem (reserva nacional)
El Sira, 6164 km², ecosysteem (reserva comunal)
Subcuenca del Cotahuasi, 4906 km², beschermd landschap (reserva paisajística)
Matsés, 4206 km², ecosysteem (reserva nacional)
Amarakaeri, 4023 km², ecosysteem (reserva comunal)
Reserva Nacional de Salinas y Aguada Blanca, 3669 km², ecosysteem (reserva nacional)
Huascarán, 3400 km², nationaal park (parque nacional), Werelderfgoed
Reserva Nacional de Paracas, 3350 km², ecosysteem (reserva nacional)
Otishi, 3060 km², nationaal park (parque nacional)

Er zijn vijf biosfeer-reservaten:

Reserva de Biosfera Gran Pajatén (25.097 km²), met als kern het Parque Nacional Río Abiseo
Reserva de Biosfera del Manu (24.390 km²), met als kern het Nationaal park Manú.
Reserva de Biosfera Oxapampa-Ashaninka-Yanesha (18.017 km²), met als kern het Parque Nacional Yanachaga Chemillén.
Reserva de Biosfera Huascarán (11.558 km²), met als kern het Nationaal park Huascarán.
Reserva de Biosfera Noroeste Amotapes-Manglares (11.159 km²), deel van Reserva de Biosfera Bosques de Paz (grensoverschrijdend, 16.170 km² totaal).

Cultuur en bezienswaardigheden

Bezienswaardigheden

Door zijn rijke geschiedenis en afwisselende landschap heeft Peru vele bezienswaardigheden te bieden, waarvan enkele wereldberoemd zijn. Zie ook de Peruaanse monumenten op de Werelderfgoedlijst.

Ballestaseilanden

Vlak bij de kust van Peru liggen de Ballestaseilanden waar veel zeevogels voorkomen, zoals jan-van-genten en pinguïns, en zeeleeuwen.

Chan Chan

De ruïnestad Chan Chan kenmerkt zich door de overblijfselen van negen grote lemen paleizen. Te bezoeken is alleen het paleis van het Tschudi-complex, bestaande uit een plein en meerdere zalen. Chan Chan staat op de werelderfgoed lijst van UNESCO, maar wel als bedreigd erfgoed. Van de negen paleizen is alleen het zogenaamde paleis van Tschudi goed bewaard gebleven.

Caral

Caral is de oudst bekende stad van Amerika. Het is gelegen in een vallei, 200 km ten noorden van Lima. Het oudste bouwwerk van de Caral is een piramide die dateert uit de derde eeuw voor Christus.

Cuzco

Cuzco was de vroegere hoofdstad van de Inca's. De oorspronkelijke plattegrond had de vorm van een poema met als kop de tempels van Sacsayhuamán. De Spanjaarden hebben de Incagebouwen grotendeels vernield, maar veel fundamenten worden nog gebruikt voor moderne doeleinden. Intrigerend is, dat de Inca's grote ongelijkvormige rotsblokken gebruikten, die zij naadloos en zonder gebruik van cement op elkaar stapelden.

In de nabijheid van Cuzco zijn vele oude heilige plaatsen, waarvan Sacsayhuamán (sexy woman voor toeristen) de bekendste is. Dit tempelcomplex zou geheel met goud bekleed zijn geweest.

Hoogvlakte

De hoogvlakte van Peru ligt op een hoogte van 4.000 tot 6.000 meter boven zeeniveau. Hierdoor is de lucht een stuk ijler en het is er ook niet zo warm. Tegen de hoogteziekte kauwen de Peruanen cocabladeren. Deze cocabladeren kunnen overigens ook gebruikt worden als basis voor de drug cocaïne.

Op sommige plaatsen zijn, met een beetje geluk, condors te zien.

Lima

Als hoofdstad van Peru biedt Lima onder andere bezienswaardige musea. Een noemenswaardig museum is het goudmuseum, waarin diverse voorwerpen van oude indianenculturen en gouden objecten te zien zijn.

Machu Picchu

Machu Picchu is een stad van de Inca's die de Spanjaarden nooit gevonden hebben en daardoor niet is vernietigd. Er is in deze stad veel van de Inca-beschaving terug te vinden. De naam Machu Picchu betekent letterlijk Oudeman Hoogte, in het Quechua. Toeristen kunnen via de Inca trail in vier dagen in Machu Picchu aankomen. Er wordt daarbij een pas van 4200 m gepasseerd.